Δευτέρα, 29 Μαρτίου 2021
Ο πληθυσμός της Ελλάδας έχει αυξηθεί σημαντικά μετά το 1950 (+3, 1 εκατομμύρια) ενώ ταυτόχρονα τις τελευταίες δεκαετίες έχουν επέλθει και σημαντικότατες αλλαγές στην πορεία των βασικών δημογραφικών συνιστωσών (θνησιμότητα, γονιμότητά, μετανάστευση). Έτσι, σήμερα είμαστε εξαιρετικά άνισα κατανεμημένοι στον χώρο, πολύ ποιο γερασμένοι απ’ ότι πριν, ζούμε περισσότερα χρόνια και κάνουμε λιγότερα παιδιά και λιγότερους γάμους, χωρίζουμε πιο εύκολα, η δε δομή των νοικοκυριών και των οικογενειών μας να έχει αλλάξει ριζικά ενώ οι αλλοδαποί αποτελούν το 8,5% του πληθυσμού μας.
Οι δημογραφικές εξελίξεις των τελευταίων δεκαετιών και η πορεία στο μέλλον των βασικών δημογραφικών συνιστωσών θα καθορίσουν το μέγεθος και την ηλικιακή δομή του πληθυσμού μας τις άμεσα επόμενες δεκαετίες. Οι διαθέσιμες δε προβολές δίδουν μια πρώτη εικόνα για το πώς αναμένεται να εξελιχθεί ο πληθυσμός μας μέχρι το 2050 και όλες συγκλίνουν σε τρία σημεία: 1) Η μείωσή του που προβλέπεται να είναι συνεχής (αν και με διαφοροποιημένους ανά σενάριο/περίοδο) θα προκύψει αποκλειστικά από την συρρίκνωση των νέων και των ηλικιακά εν δυνάμει οικονομικά ενεργών, ενώ αντιθέτως, η αύξηση των ηλικιωμένων -δημογραφική γήρανση-, δεν πρόκειται να ανακοπεί. Στο αν η μείωση αυτή θα είναι μικρότερη ή μεγαλύτερη θα εξαρτηθεί κυρίως από το πρόσημο και την ένταση των μεταναστευτικών ισοζυγίων, δευτερευόντως από την γονιμότητα των γενεών που θα τεκνοποιήσουν τις τρεις επόμενες δεκαετίες, και, λιγότερο, από την εξέλιξη των πιθανοτήτων θανάτου στις μεγάλες ηλικίες.
Οι έχοντες επομένως την ευθύνη σχεδιασμού και λήψης αποφάσεων οφείλουν να συνειδητοποιήσουν τον ρόλο της μεταβλητής πληθυσμός και τις επιπτώσεις -άμεσες και απώτερες- της πορείας των βασικών δημογραφικών συνιστωσών στη μελλοντική οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη. Θα πρέπει ειδικότερα αφενός μεν να θεωρήσουν ως δεδομένο την μείωση του πληθυσμού μας και την γήρανσή του τις αμέσως επόμενες δεκαετίες και να λάβουν υπόψη τις όποιες επιπτώσεις τους, αφετέρου δε, να πάρουν μέτρα, στο πλαίσιο, εκτός των άλλων, και μιας ενεργής δημογραφικής πολιτικής, μέτρα τα οποία θα αλλάξουν προοδευτικά τους βασικούς δημογραφικούς δείκτες και τις ηλικιακές δομές. Επομένως προετοιμασία για την προσαρμογή στις αναμενόμενες αλλαγές και δράσεις για την επίτευξη των επιθυμητών αλλαγών θα πρέπει να αντικαταστήσουν τις παθητικές στάσεις.
