Τρίτη, 30 Ιανουαρίου 2024
Η δημογραφική εικόνα της χώρας μας διαφέρει σήμερα σε μεγάλο βαθμό από αυτήν της πρώτης μεταπολεμικής δεκαετίας και πολιτικά κόμματα, κοινωνικοί, επαγγελματικοί και επιστημονικοί φορείς, καθώς και η κοινή γνώμη δείχνουν ένα όλο αυξανόμενο ενδιαφέρον. Το «δημογραφικό» αναδεικνύεται έως ένα από τα ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπισθούν άμεσα, με στόχο την προσαρμογή στις αναμενόμενες αλλαγές, την ανακοπή των υφιστάμενων τάσεων και την άμβλυνση των όποιων αρνητικών τους επιπτώσεων.
Οι πρόσφατες προβολές του πληθυσμού στον ορίζοντα του 2050 (Ην. Έθνη, 2022 και Eurostat, EUROPOP- 2023) συγκλίνουν στο ότι: ι) η αύξηση των θανάτων και η μείωση των γεννήσεων δεν είναι δυνατόν να ανατραπεί μεσοπρόθεσμα, με αποτέλεσμα τα φυσικά ισοζύγια να παραμείνουν αρνητικά, ιι) τα όποια μέτρα πολιτικής ληφθούν θα περιορίσουν τα αρνητικά αυτά φυσικά ισοζύγια, χωρίς ωστόσο να τα μετατρέψει σε θετικά, ιιι) η γήρανση δεν πρόκειται να ανακοπεί. Ειδικότερα το έλλειμα γεννήσεων έναντι των θανάτων αναμένεται να κυμανθεί από -1,50 (δυσμενές σενάριο, χωρίς τη λήψη ισχυρών μέτρων) έως -1,15 εκατομμύρια (ευνοϊκότατο). Αυτό θα είναι σε αδρές γραμμές και το εύρος της αναμενόμενης μείωσης του πληθυσμού ανάμεσα στο 2024 και το 2050 εάν η μεταναστευτική ζυγαριά (είσοδοι-έξοδοι) είναι μηδενική. Με βάση το εκτιμώμενο αυτό εύρος η σταθεροποίηση του πληθυσμού γύρω από τα σημερινά επίπεδα (10,35 εκατομ.) απαιτεί από δημογραφική σκοπιά ένα θετικότατο μεταναστευτικό ισοζύγιο (1,0 έως 1,3 εκατομ. περισσότερες εισόδους από εξόδους το 2024-2049, 40-50 χιλ. κατά μέσο ετησίως).. Αν και η μελλοντική πορεία του ισοζυγίου αυτού είναι αβέβαιη, εκτιμούμε ότι δεν είναι δυνατόν να καταγραφεί ένα τόσο υψηλό πλεόνασμα εισόδων έναντι εξόδων. Ένα «ήπιο» όμως θετικό ισοζύγιο 15-20 χιλ./έτος (+390 έως +520.000 το 2024-2049) θα συνέβαλε στην επιβράδυνση τόσο της μείωσης του συνολικού πληθυσμού, όσο και αυτής των νέων 0-19 ετών και των ατόμων εργάσιμης ηλικίας (και, κατ’ επέκταση, και της δημογραφικής γήρανσης). Ο συνδυασμός επομένως πολιτικών που θα περιορίσουν τις αμέσως επόμενες δεκαετίες την αύξηση των θανάτων, θα δημιουργήσουν ένα εξαιρετικά ευνοϊκό περιβάλλον για την απόκτηση του επιθυμητού αριθμού παιδιών από τις νεότερες γενεές, θα επιβραδύνουν τη μετανάστευση των νέων και, ταυτόχρονα, θα επιτρέψουν την ενσωμάτωση και μόνιμη εγκατάσταση αλλοδαπών στη χώρα μας είναι μονόδρομος, εάν επιθυμούμε αφενός μεν ο πληθυσμός μας να μην υπολείπεται κατά πολύ τα 9,7 εκατομ. το 2050, αφετέρου δε να περιορισθεί η μείωση των 0-19 και 20-64 ετών.
Το πλήρες κείμενο αναδημοσιεύεται εδώ όπως και στο link: https://doi.org/10.6084/m9.figshare.24799764.v1
